Nazaten Herschel nemen kijkje op plek verraden schuilplaats in Hoonesbos

 

Dominic en Joanne Herschel uit Sydney kijken deze week rond op plaatsen waar Dominics vader Izak ooit kwam, en die verbonden zijn aan de oorlogsgeschiedenis van zijn familie.

Haaksbergen/Eibergen. Het voelt als het afmaken van de tocht die Izak Herschel zelf niet meer kon voltooien. Zoon Dominic Herschel en zijn echtgenote Joanne voelen zich bevoorrecht om vanuit Australië in Eibergen in de familiegeschiedenis van de Herschels te kunnen stappen. Izak Herschel (1921-2016) overleefde immers de Holocaust en bouwde na de Tweede Wereldoorlog 'Down Under' als Jack Herschel een nieuw bestaan op.

Izak was in de oorlog als onderduiker bij pastoor Kaeter. Die haalde zijn vlees in de slagerij van de Herschels en stemde toe Izak een schuilplaats te bieden. Omdat de Duitsers een veldpostkantoor op de benedenverdieping van de pastorie hadden ingericht, hadden de pastoor en zijn huishoudster elk slechts een ruime kamer ter beschikking. Achter de wastafel op de kamer van de pastoor was een doorgang naar een nis waarin meerdere mensen zich konden verstoppen. Daarnaast was er achter de pastorie nog een stenen berging met een zolder die als schuilplaats kon dienen. Het verleden van de familie Herschel is geen vrolijk verhaal. Het grootste deel van de familie werd opgepakt en vond de dood in een concentratiekamp. Twee jaar nadat Dominic en Joanne in Eibergen waren, brengt het echtpaar nu opnieuw een bezoek aan het dorp.

Een groepje vrijwilligers van Stichting 'Ik vraag me af' neemt Dominic en Joanne Herschel mee naar landgoed Het Lankheet. Daar, in het Hoonesbos, werd in 1942 een ondergrondse schuilplaats ingericht waar onderduikers een veilig heenkomen konden zoeken op het moment dat hun reguliere onderduikplaats dreigde te worden ontdekt. Slechts landgoedeigenaar Van Heek en jachtopziener Spikker waren op de hoogte van het project. Het is een verhaal met een triest einde, want door verraad werd uitgerekend deze 'ideale' schuilplaats bekend bij de SD. De Duitsers verspreidden in maart 1943 het gerucht dat invallen zouden worden gedaan om Joodse onderduikers op te sporen en trokken 's nachts naar het bos. Daar werden bijna twintig Joodse onderduikers uit Eibergen en Haaksbergen uit de schuilplaats gehaald. Onder hen het Haaksbergse slagersgezin Meijer en Naatje de Lieme-van Bergen en hun zoon Jopie. Het gezin dat vanwege de maatregelen tegen Joden hun slagerij aan de Oosterstraat - de huidige Jhr. Von Heijdenstraat - had moeten opgeven, had ook een veilig heenkomen gezocht in het bos.

Eén persoon kon in eerste instantie vluchten maar werd later alsnog opgepakt. Mogelijk zijn op de lijst van 22 opgepakte Joden ook drie personen opgenomen die even tevoren bij een actie in Neede zijn opgepakt. Niemand van de 22 overleefde de vernietigingskampen Sobibor en Auschwitz. Zeven van hen waren familie. Na de oorlog heeft het bijzondere gerechtshof in Arnhem de vermoedelijke verrader tot een werkstraf van tien jaar veroordeeld. Maar mogelijk heeft nóg iemand de Duitsers geholpen het hol te vinden, want de voornaamste aangever schaamde zich en stuurde de SD'ers en hun helpers naar eigen zeggen tegenover café Het Assinkbos - het huidige Danspaleis - het bos in, in plaats van wat meer aan de Eibergse kant. Desondanks werd het hol ontdekt en iedereen afgevoerd. Na de vondst van een dagboek van Jopie de Lieme (32) werd jachtopziener Spikker enkele dagen vastgehouden. Hij dook aansluitend onder.

Landgoedeigenaar Bernard Rouffaer laat Dominic en Joanne Herschel de plek zien die tegenwoordig onderdeel is van een niet opengesteld deel van het 600 hectare grote bosgebied. "Eind vorige eeuw is bij de plek van de schuilplaats ter herinnering een rode beuk geplant. Los van deze beuk kun je trouwens wel zien welke bomen van na de oorlog zijn. De Duitsers hebben enorm veel geveld."

Buurtbewoner Wim Kemink is tegenwoordig een van de weinigen die nog uit eigen herinnering weet hoe het eruitzag, nadat de schuilplaats werd ontmanteld. De de aanleg van het 'hoofdhol' is in eerste instantie overgedaan, nadat bij een eerste poging grondwater in het hol kwam te staan. Daarop is iets verderop op een hogere plek begonnen. Daar werd een circa 4 bij 4 meter groot vertrek ingericht. "Het hol was zo afgedekt dat je het niet kon ontdekken. Als het luik dicht was, zag je er niets van."

Bron: TC Tubantia van donderdag 12 oktober 2017

Het Lankheet zag mooie kansen toen het naburige landgoed Het Assink te koop werd aangeboden. Nu liggen er plannen voor natuurherstel.

Haaksbergen. Toen landgoed Het Assink te koop werd aangeboden, stond Het Lankheet te popelen om het over te nemen. „Het is karakteristiek erfgoed, dat tot 1918 gedurende 500 jaar een eenheid vormde met Het Lankheet. We wilden het graag bijeenbrengen en bewaren voor komende generaties. Om het geheel zelf aan te kopen werd ons echter veel te kostbaar", bekent Eric Brinckmann, mededirecteur van Het Lankheet.

De diaconie van de PKN gemeente Haaksbergen bleek geïnteresseerd in de landbouwgronden. Door de handen ineen te slaan ontstond een voor ieder gunstige deal. Circa 20 hectare cultuurgronden is verworven door de diaconie. De overige 30 hectare bos, inclusief de opstallen behorend tot erve Het Assink (1808) en het Zweedse jachthuis, behoren nu bij Het Lankheet. Dat was mede mogelijk door financiële ondersteuning van verschillende fondsen, met name van de stichting Edwina van Heek.

De gezamenlijke aankoop van Het Assink is de sleutel tot de plannen zoals die nu worden ontwikkeld op Het Lankheet. „Alles concentreert zich rond de Buurserbeek. Dat maakt het meteen toegankelijk voor de samenleving", legt Wim Oltwater uit. Hij vertegenwoordigt Het Lankheet in het plaatselijke natuursamenwerkingsverband De Groene Waaier.

Natuurherstel, waterbeheer en behoud van erfgoed staan centraal. Belangen van Het Lankheet, Rijkswaterstaat (RWS), provincie Overijssel en waterschap Rijn en IJssel komen hier samen. „In deze regio ligt voor ons een forse wateropgave", aldus Luc Jehee, portefeuillehouder Water bij de provincie. „Het gaat om de kwaliteit van water. En om het vasthouden van water. Dit gebied heeft dorst."

De grondaankoop maakt in dit traject beide oevers van de Buurserbeek vrij voor herinrichting. „Waar het veilig is én geen nadeel oplevert voor de landbouw krijgt het riviertje de ruimte om over te lopen. Daarmee komen we tegemoet aan de wensen van het waterschap."

Ook Rijkswaterstaat profiteert. Natuur die moest wijken voor de aanleg van de nieuwe N18 dient RWS te compenseren. Dat gebeurt nu in één adem op dezelfde locatie in Het Lankheet. „In 2018 gaat de herinrichting van de Buurserbeek van start. Natuurherstel wordt dus al zichtbaar vóór de N18 is voltooid", benadrukt Jehee.

Inspelend op de aansluiting van Neede op de nieuwe N18 zou Het Lankheet de toegangspoort worden tot De Groene Waaier: het geheel van natuurterreinen (Het Lankheet, Haaksbergerveen, Buurserzand en Witte Veen) dat zich als een waaier uitstrekt. Met het waterschap voert Jehee overleg over reconstructie van het 18de eeuwse haventje Poteerd'nhook, aan de Buurserbeek, nabij de Vloedstegenbrug in de huidige N18. Ook is er het idee om in deze omgeving het boerderijtje 'n Boeskool in zijn oorspronkelijk vorm te herbouwen. Dit los hoes stond ooit in Buurse. De restanten liggen onder zeil bij de houtwerf van Het Lankheet.

Bron: TC Tubantia van woensdag 4 oktober 2017

Natascha Melten verzorgt pop-updiners en een high tea op houtwerf de Botterkolk in Het Lankheet. "Met wildvreemde mensen eten in de natuur inspireert."

Marjon Kok

Ze kwam op het idee in Frankrijk. Natascha Melten schuift met haar gezin, op vakantie, graag aan bij een table d'hotes. "Een grote tafel waar iedereen die er logeert samen eet met de eigenaren van het logeeradres." Zoiets wilde ze ook in Haaksbergen, waar ze geboren is en sinds een paar jaar weer woont. "Met z'n allen aan een lange tafel die mooi is gedekt. Boeketjes veldbloemen en je laten verrassen door de streekproducten die op het menu staan. Met wildvreemde mensen eten. Dat inspireert."

Dus zette ze vorig jaar voor het eerst een pop-updiner op bij Houtwerf de Botterkolk in het buitengebied van Haaksbergen. Drie avonden lang waren alle stoelen bezet.

Komend weekend opent ze het nieuwe pop-upseizoen met een high tea en een wandeling op Moederdag. In juli volgt een weekend met twee avonden een viergangendiner.

Op de locatie aan de Oliemolenweg waar het allemaal moet gebeuren, gebaart ze om zich heen. "Kijk, daar in het water", wijst ze op de boomstammen die er drijven. "Dat zijn de stammen van dennenbomen. Als ze zijn gekapt, liggen ze een jaar lang in het water. Dan spoelen alle voedingsstoffen voor schimmels eruit en wordt het net zo duurzaam als hardhout." Ze gaat voor naar de grote schuur van de houtwerf, waar de stammen worden neergelegd om te drogen. "Zie je dat de 'muren' kieren hebben? Zo kan de wind er doorheen en droogt het hout goed." Van het hout worden in de timmerij meubels gemaakt, of Twentse veldschuren.

Overkapping

Aan de rand van het water, een zijtak van de Buurserbeek, staat onder de overkapping een houten tafel. Die heeft Natascha laten maken voor haar pop-uprestaurant. "Daar zijn geen bomen voor gekapt", benadrukt ze. "De tafels zijn gemaakt van gesneuvelde eiken op het landgoed. De bomen waren aangetast door insecten."

Toen Natascha Melten voor de eerste keer op de houtwerf kwam, wist ze niet wat ze zag. Ze deed met haar kinderen mee aan een activiteit van Het Lankheet en Natuurmonumenten. "Ik kende deze mooie plek helemaal niet. Dit is voor veel mensen verborgen gebleven." Ze was enthousiast over de duurzame initiatieven van de houtwerf. "Wist je dat hier kroos wordt gekweekt dat Unipro als grondstof gebruikt voor hun kleefstoffen?"

Ze benaderde de eigenaren met de vraag of ze een diner mocht organiseren. Het mocht. Ze zocht en vond een kok, Patrick Paalman, die precies aanvoelt hoe Natascha het wil hebben. "Je moet het als kok leuk vinden om alles te regelen. Er moet gas komen, koelvoorzieningen, stroom. Als mensen dieetwensen hebben moet je dat vooraf weten. Je kunt niet spontaan even naar de groenteboer om de hoek."

Haar initiatief is opgemerkt. Inmiddels is Natascha Melten ook actief in De Groene Waaier, een platform van de belangrijkste organisaties op natuurgebied in Haaksbergen zoals Het Lankheet, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Doel is het bedrijfsleven, horeca, sportverenigingen, de gemeente en betrokken burgers met elkaar te verbinden rond de natuur en het landschap in de omgeving. "Het dorp verbinden met de natuur, zowel op economisch gebied als recreatief of cultureel. Dat ligt heel dicht bij mij."

Haaksbergen heeft prachtige kanten, dat wil ze laten zien met haar pop-updiner. En komende zondag met de high tea, waar een wandeling door Het Lankheet onder leiding van een gids aan vooraf gaat. "Ik wil dat mensen die hier komen, met een vakantiegevoel naar huis gaan."

Reserveren voor het pop-updiner op 7 of 8 juli kan via popupdiners.nl. Voor de high tea op zondag 15 mei, zie facebook (popup diner Haaksbergen).

Bron: TC Tubantia van donderdag 11 mei 2017