Een eeuwenoude handelsverbinding tussen Deventer en Duitsland is in ere hersteld. De Botterbeek is weer passeerbaar.

Net als vele jaren geleden de boten uit Deventer, kunnen tegenwoordig ook de vissen weer stroomopwaarts richting Duitsland. Zes projecten in en om de Buurserbeek, Schipbeek en Dortherbeek tussen Haaksbergen en Deventer zijn afgerond. Het waterschap Rijn en IJssel en de provincie Overijssel sloten de werkzaamheden gisteren samen met partners en omwonden af met de officiële opening van de Botterbeek.

Binnen het project zijn de oevers van beken vriendelijker gemaakt voor planten en dieren. Vissen ondervinden niet langer barrières van gemalen en stuwen door de aanleg van vispassages en kades van de beek zijn op sommige plaatsen aangepast, waardoor het water bij heftige regenbuien doorgeleid wordt naar waterbergingsgebieden. "Om kelders in Deventer droog te houden, moeten we hier het water herinrichten", vertelt Eric Brinckmann van landgoed Het Lankheet. In totaal is 16,45 kilometer beek hersteld, 170.000 vierkante meter waterbergingsgebied gecreëerd en zijn negentien vispassages gemaakt. Eén kilometer beekherstel, 65.000 vierkante meter waterberging en vier vispassages komen voor rekening van de Botterbeek, de omleiding van de Buurserbeek.

De afgelopen jaren maakten stuwen in de Dortherbeek, de Schipbeek en de Buurserbeek plaats voor vispassages: cascades gemaakt van stenen, die niet alleen het hoogteverschil in de waterloop overbruggen, maar die ook zorgen voor stroomversnellingen en diepte waardoor de cascades ook in de zomer voor alle vissoorten passeerbaar zijn. Dat betekent dat vissen vanaf de IJssel onbelemmerd Duitsland kunnen bereiken. Mits de vis vlak voor de Oostendorper Watermolen rechtsaf slaat de Botterbeek in. Een damwand in de Buurserbeek leidt de zwemmers daarom naar de omleiding.

De werkzaamheden aan de beken zijn overigens niet alleen goed voor vissen, vogels en macrofauna, ook de Buurser Pot heeft voordeel bij de reconstructie van de Botterbeek. "De originele waterloop is in 1662 door Deventer aangelegd als bootpassage", aldus Brinckmann. De waterverbinding met Duitsland had een positieve uitwerking op de Deventer economie. Helaas duurde dat amper 25 jaar. Het onderhoud van de bootpassage bleek een te kostbare zaak te zijn.

Het buiten gebruik stellen van de Botterbeek eind zeventiende eeuw betekende ook het einde van de twee Oostendorper sluizen. De vernieuwde omloop telt drie schutsluizen. Hierdoor kan de Buurser Pot vanaf de droogschuur, via de Botterbeek, de Buurserbeek weer op varen. Enig geduld is daarbij nodig. "Enkele schotten werken nog niet zoals het hoort", vertelt Wim Oltwater van Stichting Waterpark Het Lankheet. De sluisschotten moeten handmatig worden bediend, slechts één schot is op dit moment voorzien van mechanisme ondersteuning. "Dat schot krijg je met een paar draaien omhoog of naar beneden. Bij de andere schotten duurt dat een kwartier." Dat betekent, rekent Oltwater voor, dat het met zes schotten anderhalf uur duurt om van de Botterbeek naar de Buurserbeek te varen. Toch gaat dat vanaf zaterdag weer gebeuren. De komende periode worden bovendien alle schotten van ondersteuning voorzien, zodat niet alleen de vis, maar ook de Buurser Pot weer in volle vaart door de Botterbeek kan.

Bron: TC Tubantia van donderdag 21 april 2016

Auteur: Esther Rouwenhorst

Ooit graasden in Twente de heidesnikkers op heidevelden. De koetjes komen na een eeuw in Twente terug op landgoed Het Lankheet in Haaksbergen. Voor begrazing van nieuwe heidevelden om Europese topnatuur met elkaar te verbinden.

De heidekoe staat niet bekend als een fijnproever. Een eeuw geleden liepen de opvallend kleine zwart-witte koeien nog op Twentse heidevelden en andere 'woeste grond'. Want het ook wel als heidesnikker bekend staande koetje neemt genoegen met schrale vegetaties van taaie heide en dor pijpenstrootje. Het runderras raakte door de opkomst van kunstmest en strakgroene weiden ook in Twente een eeuw geleden in de vergetelheid.

Nu komen ze terug. Op landgoed Het Lankheet in Haaksbergen. "Gelukkig wist Wim Geraedts van het Geldersch Landschap een paar jaar geleden in Denemarken de laatste heidekoeien letterlijk voor de poorten van het slachthuis weg te halen. Inmiddels lopen weer enkele kleine groepen in Nederland rond in Drenthe, Limburg en op de Veluwe", zegt Eric Brinckmann, beheerder-rentmeester van Het Lankheet.

Het Lankheet wil de heidekoetjes de komende jaren inzetten als 'beheerders' van nieuwe heidegebieden aan de oostzijde van het omvangrijke landgoed. Hier wordt aan weerszijden van de Rekkenseweg vandaag begonnen met het kappen van 4 hectare bos om het heideareaal uit te breiden. Samen met 3 hectare te dunnen bos en 3 hectare schrale landbouwgrond moet hier weer samen met reeds bestaande heideterreinen een groter heideareaal ontstaan. Na het kappen zal met een groep van vijf heidekoetjes de toekomstige heide worden onderhouden.

"Prachtig dat op deze manier het ooit in Twente algemene heidekoetje na honderd jaar weer terugkeert", zegt Brinckmann. De komst van de heidesnikkers past in het streven van het landgoed om weer oude Twentse rassen in te zetten. "Deze koeien horen in Twente thuis en zijn ideaal voor begrazing van natuurgebieden."

De uitbreiding van de heide past in het streven van natuurorganisaties in Haaksbergen om bestaande gebieden die deel uitmaken van het Europese natuurnetwerk Natura2000 in Haaksbergen met elkaar te verbinden.

"Door de vorming van heide willen we in dit deel van het landgoed een ecologische verbinding tot stand brengen met de natuur in andere belangrijke natuurgebieden in Haaksbergen. Dat maakt deel uit van het zogenoemde Blauwe Parelplan om natuur in Haaksbergen te verbinden. Het bos dat we kappen, is feitelijk boomopslag van oude heidegebieden die hier in het verleden lagen", zegt landgoedeigenaar Bernard Rouffaer.

De omvorming naar heideareaal moet Het Lankheet verbinden met het Buurserzand en het Witte Veen van Natuurmonumenten en het Haaksbergerveen van Staatsbosbeheer. Samenwerking tussen de eigenaren van deze Twentse topnatuurgebieden kan de nu al unieke natuurkwaliteit verder versterken.

Beheerder Jaap in 't Veld van Natuurmonumenten in Twente is enthousiast. "Door het ontstaan van nieuwe natuur in Het Lankheet kan het leefgebied van een aantal zeldzame soorten worden uitgebreid. Bijvoorbeeld van het in Nederland zeer zeldzame gentiaanblauwtje, een bijzondere dagvlinder. Maar ook van bijzondere soorten als heideblauwtje, nachtzwaluw, hoogveenglanslibel, hazelworm adder en levendbarende hagedis. En er ontstaat nieuw leefgebied voor de zandhagedis", zegt In 't Veld. Volgens hem heeft de bestaande samenwerking al geresulteerd in een goede bescherming van de das in het Haaksbergse gebied.

Begrazing gebeurt nu al met Schotse hooglanders in het Witte Veen en met Herefordrunderen in het Buurserzand. In 't Veld sluit niet uit dat ook in dit laatste gebied weer heidesnikkers gaan grazen. Het zijn sterke dieren die met schraal voedsel genoegen nemen en bovendien van oorsprong thuis horen in Twente. Zonder begrazing zouden heidevelden dichtgroeien met bomen.

Het verbinden van de natuurgebieden in Haaksbergen zal in de komende jaren geleidelijk aan vorm krijgen. Volgens Wim Oltwater, PvdA-fractievoorzitter in Haaksbergen en voorzitter van de Historische Kring Haaksbergen, heeft het verbinden van natuurgebieden niet alleen maar ecologische voordelen. "Je ziet nu al dat de natuurgebieden een groot aantal bezoekers kennen en dat van wandel- en fietsmogelijkheden massaal gebruik wordt gemaakt. Het koppelen van de gebieden zal ook door recreanten zeer worden gewaardeerd."

Bron: TC Tubantia van donderdag 18 februari 2016

Auteur: Jan Benngevoord

Verstopt tussen de bomen ligt, even buiten Haaksbergen, het nieuwe en tegelijk ook oude botenhuis voor de Buurser Pot. Architectuur voor in het bos.

Het ruikt er naar hout. Alleen het geluid van een kleine waterval bij de sluis in de Buurserbeek verstoort de stilte. Hier, onder hoge bomen, ligt sinds kort een van de opmerkelijkste botenhuizen van Nederland. De jonge Amsterdamse architect Sybren de Graaf maakte het ontwerp, het eerste project van het door hem opgerichte architectenbureau Dynck.

Een gebouw kan je de wonderlijke constructie, zichtbaar vanaf de Oliemolenweg, niet noemen. Wat er laag boven het maaiveld uitsteekt, is eigenlijk niet meer dan een dak op poten. Het grootste deel van het open bouwwerk ligt lager, verstopt in de oevers van de Buurserbeek.

Een smalle aftakking van de beek voert ernaar toe. Daarover vaart binnenkort de Buurser Pot, de nostalgische zomp waarmee in oude tijden van het Duitse Ahaus naar Deventer werd gevaren.

Behalve het golvende dak is het vooral de constructie van het botenhuis die tot de verbeelding spreekt. Wie zich onder het dak op een van de twee lager gelegen kades waagt, komt terecht in een woud van houten balken met vertakkingen door de hele ruimte.

De associatie met een bos ligt voor de hand en is ook door de ontwerper zo bedoeld. De locatie, pal naast de houtwerf De Botterkolk, vroeg om een zo natuurlijk mogelijk ingreep, passend in het landschap.

Met de keuze voor een veredelde boomconstructie als drager legt hij een logische verbinding tussen de architectuur en het omringende bos van landgoed Het Lankheet.

De directe inspiratiebron voor De Graaf is echter de vorig jaar afgebroken rode houtsculptuur van de Belgische kunstenaar Arne Quinze in Brussel. Ook hij creëerde, naast het parlementsgebouw, een soort bos, maar dan als autonoom kunstwerk en zonder dak. De toepassing in de architectuur zoals in Haaksbergen is nieuw, evenals de keuze voor het materiaal: al het hout dat voor het botenhuis werd gebruikt, is afkomstig uit de directe omgeving. Het lag lange tijd in het water, voordat het als staander, dwarsbalk of dragende balk met behulp van duidelijk zichtbare schroeven als een veredeld bouwpakket in elkaar werd gezet.

In een streek die niet direct bekend staat om zijn watersport, is het botenhuis een aanwinst. Straks, als het golvende dak bedekt zal zijn met een laag mos, zal de schoonheid ervan alleen nog maar groter worden.

Moderne, eigentijdse bouwkunst met oude materialen: een tochtje met de Buurser Pot behoort binnenkort tot de architectonische hoogtepunten van Haaksbergen.

Bron: TC Tubantia van zaterdag 8 augustus 2015

Auteur: Herman Haverkate