Je ziet het bijna groeien. Als Kool

Door de Universiteit Wageningen is de afgelopen jaren in laboratoriumbakken geëxperimenteerd met het kweken van eendenkroos. „Als dat nu ook op grote schaal hier in de vrije natuur lukt, komt er een fantastisch alternatief voor chemische middelen in verf en lijm, maar ook voor bijvoorbeeld sojabonen”, zegt Eric Brinckmann, beheerder-rentmeester van Het Lankheet.

Hij is tevens projectleider van de teelt van eendenkroos in vijvers op het landgoed op de grens van Twente en de Achterhoek. „Eendenkroos levert tien keer zoveel eiwitten als soja. Voor de verbouw daarvan worden nu miljoenen hectares tropisch bos gekapt. Nederland is na China de grootste sojaimporteur. Juist hier kunnen we met een duurzaam alternatief komen. In Nederland kan eendenkroos bovendien een mooie extra inkomstenbron worden voor boeren die op hun land vele onrendabele sloten, poelen en uiterwaarden hebben.” Het is nog toekomstmuziek. „Maar het begin is heel veelbelovend. Kijk maar”, zegt Brinckmann. Hij buigt een dikke haag riet opzij en wijst hij op het midden van een vijver, waar binnen een cirkel van plastic buizen het eendenkroos zich ophoopt. Brinckmann komt er dagelijks kijken. „Je ziet het bijna groeien. Als kool. Dat is het mooie van deze plantjes. Als het warm is, exploderen ze.”

Dat bleek eerder in de waterbakken van de UniversiteitWageningen. „Maar daar gebeurt het onder optimale omstandigheden. Je hebt er geen last van eenden, luizen, kroosvlinders en rupsen: de natuurlijke vijanden van deze plantjes. Ook de waterkwaliteit wordt daar continu gecontroleerd. Deze proef hier is ook bedoeld om te ervaren welke watertypes zich het beste lenen voor kweek van eendenkroos in de natuur. Het is een leerproces.”

Dat merkten ze een paar weken geleden toen de eerste oogst in een andere vijver op het landgoed in Haaks-bergen volledig mislukte. „Er zitten daar wellen, waardoor vooral in deze zomerperiode veel zwavel en ijzer in het water komt. Daar blijken deze plantjes dus niet tegen te kunnen.”

De proef in de vijvers op het landgoed bij Haaksbergen is mogelijk door een provinciale subsidie en wordt in het land nauwlettend gevolgd door verschillende bedrijven.

Zoals door ABC Kroos uit Groenlo, die zich toelegt op industriële benutting van eendenkroos. Het bedrijf be-schikt over een speciale techniek om er eiwit in gelvorm of als droge poeder uit te halen.

Vloerenspecialist

Vloerenspecialist Unipro uit Haaksbergen en Rolsma Advanced Biobased Paints, een dochter van het schildersbedrijf gebroeders Van der Geest uit Enschede, ondersteunen de proef in Het Lankheet. Unipro en Rolsma werken samen om het eiwit uit eendenkroos als alternatief voor chemische middelen te gaan gebruiken in respectievelijk lijm en verf. „Er is al aangetoond dat het kan”, zegt Maurice Beijk, die door Unipro speciaal is aangesteld om innovatieve en duurzame productiemethoden te ontwikkelen.

Beijk merkt op dat Dynaplak in Veendam, een productiebedrijf voor industriële lijmen, testen heeft gedaan met grondstoffen uit eendenkroos voor lijm. „Daarbij gaat het om lijm voor het plakken van etiketten op artikelen. We onderzoeken of dit eiwit ook voor lijm voor vloeren geschikt is. Het zal nog wel even duren voordat we zo ver zijn dat we het ook als zodanig op de markt kunnen brengen. Ook al omdat je daarvoor aan veel eisen moet kunnen voldoen.” Dat geldt zeker voor toepassing van dit natuurlijk eiwit in voedingsproducten, zoals groenteburgers of quiches. Betrokken bedrijven tonen zich echter bijzonder optimistisch.

Colubris uit Winterswijk, dat nauw samenwerkt met ABC Kroos, is al bezig met de ontwikkeling van een ma-chine om eendenkroos op grootschalige wijze te oogsten. „Nu harken we het nog bij elkaar. Colubris maakt een soort drijvende grasmaaier die je vanaf de kant kunt bedienen”, aldus Brinckmann.

„Dit is zo’n mooi natuurlijk product”, zegt de beheerder van Het Lankheet, terwijl hij een handvol eendenkroos voor zich uitstrekt. „Zelfs het afval is bruikbaar. De Eendracht uit Rouveen, een veevoederproducent, heeft al met testen aangetoond dat de schilletjes nog genoeg eiwit bevatten om te verwerken tot voer voor kippen.”

Proef met watervarentjes

Landgoed Het Lankheet blijkt letterlijk een voedingsbron voor innovatieve alternatieven voor de voedsel- en chemische industrie. Behalve met eendenkroos vindt er op het landgoed bij Haaksbergen een proef plaats met de kweek van azolla. Dit watervarentje bevat net als eendenkroos veel eiwit, maar daarnaast ook hoogwaardige olieën, aldus Eric Brinckmann. „In vergelijking met eendenkroos is azolla veel kwetsbaarder. In Wageningen zijn testen gedaan met kweek van azolla in een beschermde omgeving. In een van de vijvers kijken we hier nu of deze plantjes ook goed willen groeien op gewoon oppervlaktewater.”

‘Eendenkroos levert tien maal zoveel eiwitten als soja, waarvoor tropisch bos wordt gekapt’ (Eric Brinckmann, rentmeester)