Buurserbeek aangepast aan de grillen van het klimaat

Vanaf de Veddersbrug kronkelt, nagenoeg volgens het traject uit 1894, een vrij smalle beek door het landschap. Oevers zijn niet super strak afgegraven. De Buurserbeek mag zich namelijk zelf gaan vormen. Dat zie je nu al gebeuren: zand uit de buitenbochten wordt meegenomen door het water en afgezet in de binnenbochten of op de bodem van stukken met minder stroming.

“Binnen de grenzen van Waterpark Het Lankheet krijgt de dynamiek van het water de vrije loop”, aldus projectleider Ronald Stapelbroek van het waterschap Rijn en IJssel. “Om overlast voor omliggende grondeigenaren te voorkomen is aan de rand een hoge kade opgeworpen, die bij extreem hoog water bescherming biedt.”

In dit beekdalproject werken onder meer provincie, Rijkswaterstaat, waterschap en landgoed Het Lankheet samen. Ruim 13 hectare landbouwgrond is omgezet in natuur als compensatie voor de aanleg van de nieuwe N18. Ook de ecologische kwaliteit van de Buurserbeek wordt verbeterd.

Stukken ‘rechte’ beek worden gedempt, meanders worden hersteld en bij piekaanvoer kan het riviertje overlopen in zogeheten stroomlanden. Oude hooilanden worden opnieuw ingericht als vloeiweiden.

Tijdens piekaanvoer stroomde het riviertje veel te snel en ’s zomers juist te langzaam. Benedenstrooms, met name bij Diepenheim, ontstonden daardoor in 2010 problemen, vertelt projectleider Ronald Stapelbroek (WRIJ). “Kades langs de beek zijn deels weggehaald, zodat deze kan overlopen in het bos. In Het Lankheet is nu 25 extra hectare beschikbaar voor waterberging. Misschien niet heel veel, maar wel genoeg om piekmomenten af te vlakken.”

Sponswerking bos

“De toenemende grilligheid van ons klimaat vereist ander waterbeheer. Door gebruik te maken van de sponswerking van het bos kun je het water hier langer vasthouden. Belangrijk bij droogte. Zo ontstaat een klimaatrobuuste beek”, aldus directeur Bernard Rouffaer van Het Lankheet.

“De oude hooilanden worden straks bewerkt door een biologische boer. Nu ze niet meer worden bemest zie je steeds meer kruiden opkomen”, merkt Rouffaer op. “Bloemrijke hooilanden, dat is goed voor de bijen”, zegt Eric Brinckmann, mededirecteur Het Lankheet.

Vloeiweiden

Hij wijst op een pas gegraven vloeigoot in de wei. “De hooilanden in het beekdal worden aangesloten op het bestaande vloeiweidensysteem van het landgoed. Via goten stroomt water binnen. Dat loopt vanaf de watermolen door de rietfilters, waarna het langzaam uitstroomt over de weilanden.” Het vloeibeddensysteem, zoals eind 19de eeuw aangelegd door Gerrit-Jan van Heek, wordt gedeeltelijk nagebouwd voor educatieve doeleinden. Nabij de Eibergsestraat wordt het oude haventje uitgegraven en aangesloten op de Buurserbeek.

“Spannend wat de beek gaat doen”, vindt Brinckmann. Camera’s leggen het proces vast. Mocht het water extreem hoog worden, dan kan het via een overloopconstructie en de oude beekloop worden afgevoerd.